چرایی دخالت های خارجی در شمال آفریقا، تونس شبیه لیبی نخواهد شد
به گزارش زرین گراف، خبرنگاران، گروه بین الملل - سمیه خمارباقی: شمال آفریقا تبدیل به عرصه رقابت امارات و عربستان با ترکیه شده است. از لیبی گرفته تا تونسی که امارات در کوشش بود تا الغنوشی را از ریاست مجلس کنار بگذارد که رأی نیاورد.
با تور افریقای جنوبی یه جذابترین کشور قاره آفریقا سفر کنید، ترکیبی از سافاری های دلنشین و اقامت در هتل های لوکس را در این سفر پر هیجان تجربه کنید.
این رقابت در شاخ آفریقا و در منطقه ساحل نیز قابل مشاهده است. بعد از بهار عربی بود که کشورهای محافطه کار خلیج فارس یعنی امارات و عربستان دخالت مستقیم را در شمال آفریقا آغاز کردند. یکی از دلایل این کار، بردن تهدیدات از درون خانه به خارج خانه بود. در واقع امارات و عربستان برای در امان ماندن از موج بهار عربی جنگ هایی را در خارج از کشورهایشان آغاز کردند تا تهدیدات را متوجه بیرون نمایند.
در همین ارتباط، خبرنگاران مصاحبهیی را با طلال عتریسی رئیس مرکز مطالعات سیاسی دانشگاه لبنان ترتیب داده است که مشروح آن از نظر می گذرد؛
*بعد از بهار عربی شاهد دخالت های کشورهای حاشیه خلیج فارس در تحولات بین المللی از جمله در شمال آفریقا هستیم. دلیل دخالت های خارجی مستقیم از سوی این کشورها بعد از این برهه زمانی چیست؟
دخالت بعضی کشورهای حاشیه خلیج فارس در شمال آفریقا به ویژه در لیبی بیش از کشورهای دیگر این منطقه همچون الجزایر، تونس و مراکش است. شرایط لیبی اکنون به گونه ای است که بعضی کشورها همچون عربستان سعودی و امارات از بخشی از مردم لیبی و ژنرال خلیفه حفتر حمایت می نمایند و از سوی دیگر کشورهایی همچون ترکیه حامی دولت وفاق ملی لیبی به ریاست فایز السراج هستند.
این شرایط به این دلیل در لیبی ایجاد شده است که کشورهای شمال آفریقا از حل و فصل مشکل لیبی و ایجاد تفاهم داخلی در این کشور عاجز هستند لذا کشورهای خارج از آفریقا بر اساس منافع و مصالح خود در لیبی ورود پیدا نموده اند و با دخالت خود در اوضاع لیبی، از طرف هایی در این کشور علیه طرف های دیگر حمایت می نمایند. همچنین این دخالت مرتبط با ضعف طرف فرانسوی در شمال آفریقا نیز هست، کشوری که به لحاظ تاریخی در منطقه شمال آفریقا نفوذ و حضور داشته است و این نفوذ به حدی بوده است که بعضی کشورهای شمال آفریقا همچون الجزایر، مراکش و به ویژه تونس به زبان فرانسوی صحبت می نمایند.
در مورد ترکیه نیز باید گفت مقامات دولت آنکارا با دولت وفاق ملی لیبی در ارتباط هستند و ترکیه ارتباط نزدیکی با گروه اخوان المسلمین دارد. همه این امور باعث پیچیدگی اوضاع لیبی شده است و فرصتی را به عربستان سعودی و امارات داده است تا همچون ایفای نقش در یمن در لیبی نیز ایفاگر نقش باشند. این اقدامات در نهایت به پیچیده تر شدن شرایط لیبی منجر شده است.
*شاهد دخالت های خارجی از سوی عربستان و امارات در تونس نیز هستیم. حتی حزب وابسته به امارات که حزب پنجم مجلس تونس است چندی پیش خواهان تروریستی شناخته شدن گروه اخوان المسلمین در تونس شده بود. این در حالی است که حزب اول تونس النهضه گرایش اخوانی دارد. دلایل این دخالتها در تونس چیست؟
از زمان سقوط رژیم زین العابدین بن علی در تونس، این کشور در واقع به لحاظ سیاسی به ثبات نرسیده است. درباره مسائل بسیاری همچون مالی و داخلی و نیز روابط منطقه ای، میان گروههای مختلف تونسی اختلاف نظر وجود دارد.
به عنوان مثال در شرایطی که جنبش اسلامی النهضه کوشش می نماید زمینه گسترش روابط با قطر و جلب حمایت دوحه را فراهم کند، بعضی طرف های داخلی تونس و مورد حمایت عربستان سعودی و امارات مانع از این امر می شوند. جنبش اسلامی النهضه همانطور که معین است به گروه اخوان المسلمین نزدیک است و این جنبش را تایید می نماید اما عربستان و امارات به هیچ وجه نمی خواهند جنبش النهضه در تونس حاکم یا نفوذ گسترده ای در این کشور داشته باشد. بنابراین موضوع اخوان المسلمین بخشی از علت درگیری ها و مناقشات در لیبی و تونس است چرا که در حالی که قطر و ترکیه به اخوان المسلمین گرایش دارند، عربستان و امارات، این گروه را یک گروه تروریستی می دانند و با نفوذ خود در لیبی و تونس به دنبال نابودی اخوان المسلمین هستند.
*دخالت های عربستان و امارات در تونس در حالی است که ترکیه نیز سعی دارد این کشور را وارد مدار آنکارا و طرابلس (دولت وفاق ملی لیبی) کند که البته در ملاقات اردوغان از تونس با مواضع بی طرفانه قیس سعید رئیس جمهور تونس روبرو شد. ارزیابی شما از کوشش این کشورها در تونس چیست؟ آیا ممکن است دخالت های خارجی این کشور را به شرایط لیبی تبدیل کند؟
من بر این باور نیستم که تونس مثل لیبی خواهد شد، لیبی پس از قذافی میان عشایر و قبایل و شهرها و مناطق مختلف تقسیم شد. لیبی دارای نفت است و فرانسوی ها، انگلیسی ها و غرب به دنبال نفت لیبی هستند. بخش اصلی درگیریها در لیبی به خاطر انرژی و حفظ منافع طرف های ذینفع است اما در تونس نفت وجود ندارد. اقتصاد تونس مبتنی بر گردشگری است و در نتیجه سخت است که اوضاع تونس شبیه لیبی گردد. علاوه براین تونسی ها در جریان انقلاب خود علیه رژیم زین العابدین بن علی و حتی بعد از سقوط وی به سلاح متوسل نشدند لذا من بعید می دانم که تونس به شرایط لیبی دچار گردد. طبعاً اختلافات سیاسی در تونس وجود دارد، اختلافات زیادی اما تا به امروز شواهدی مبنی بر اینکه تونس شبیه لیبی گردد وجود ندارد.
ترکیه طبعاً اهداف و آرزوهای بزرگی دارد و این کشور هم اکنون در خارج از منطقه یعنی خارج از مرزهای جغرافیایی خود نه فقط در سوریه به عنوان کشور همسایه بلکه در دیگر مناطق همچون لیبی نیز به یک بازیگر موثر تبدیل شده است.
ترکیه در حال حاضر در لیبی به عنوان یک طرف درگیری ها شناخته شده است تا جایی که در اوضاع داخلی این کشور شروطی را همچون عقب نشینی خلیفه حفتر از بعضی مناطق لیبی را وضع می نماید. آنکارا همچنین ضمن حمایت از دولت وفاق ملی به ریاست فایز السراج، افراد مسلحی که پیش از این در سوریه به نظامی گری مشغول بودند را به لیبی اعزام می نماید.
ترکیه همچنین از جنبش النهضه در تونس حمایت می نماید و با این جنبش رابطه دارد و در کشورهای شمال آفریقا به ویژه لیبی نفوذ دارد. اما این نفوذ ترکیه در شمال آفریقا طبعاً با منافع عربستان سعودی و امارات و نیز منافع فرانسه دچار تضاد و برخورد می گردد.
فرانسه به لحاظ تاریخی در شمال آفریقا نفوذ دارد و رئیس جمهور فرانسه اعلام نموده است باید کشورهایی که قطعنامه شورای امنیت مبنی بر عدم ارسال سلاح به لیبی را نقض می نمایند، تحریم کنیم. در حال حاضر میان فرانسه و ترکیه اختلاف وجود دارد، این کشورها عضو ناتو هستند و وقتی با یکدیگر اختلاف پیدا می نمایند به معنای اختلاف در داخل ناتو است. چنین موضوعی نشان می دهد که به چه اندازه دخالتها در شمال آفریقا و مسائل ناشی از آن رو به ازدیاد است.
*به طور کلی شاهد ایفای نقش جدی تر کشورهای عربستان و امارات در تحولات مدیترانه شرقی و در رقابت با ترکیه و قطر هستیم. این موضوع چه تاثیری بر تحولات منطقه خلیج فارس و بلوک بندی های این منطقه خواهد داشت؟
تحولات منطقه به یکدیگر مرتبط است یعنی اگر عربستان سعودی و امارات به عنوان مثال دستاوردهایی را در منطقه محقق نمایند طبعاً کوشش می نمایند قدرت خود را نمایان نمایند و به تبع آن محاصره قطر در منطقه خلیج فارس شدت پیدا خواهد نمود.
علاوه براین هر نوع پیشنهاد مصاحبه با ایران را رد خواهد نمود اما اگر عربستان و امارات [با دخالت های خود در امور دیگر کشورها از جمله شمال آفریقا دستاوردی کسب ننمایند و دچار خسارت شوند] این یعنی اینکه دچار ضعف بیشتری خواهند شد و در نتیجه احتمال اینکه طرح های پیشنهادی مصاحبه را بپذیرند یا حتی از جنگ یمن عقب نشینی نمایند بیشتر می گردد.
این امر یعنی ضعف عربستان و امارات طبیعتاً در منطقه خلیج فارس نیز تاثیر خواهد گذاشت بنابراین می بینیم که امور و تحولات در این منطقه به هم مرتبط هستند. اما ایران در کشورهای شمال آفریقا دخالتی نمی نماید در نتیجه احساس آسودگی می نماید و بهایی نمی پردازد و با کسی در این منطقه مبارزه نمی نماید لذا آنچه رخ می دهد منافع ایران را به خطر نمی اندازد بلکه بالعکس ایران امور در شمال آفریقا را زیر نظر دارد و در درجه نخست به رویدادهای منطقه خلیج فارس اهتمام می ورزد.
منبع: خبرگزاری مهر