نسخه های نفیس کلیات سعدی در کتابخانه ملی - زرین گراف

او با اشاره به یکی از نسخ خطی کلیات سعدی به شماره 5- 39134 موجود در گنجینه کتابخانه ملی بیان نمود: این نسخه خطی اوراق پراکنده و ناقصی دارد و بازمانده از نسخه نفیس به خط یوسف بن محمد بن عیسی بن محمد شیرازی است که در تاریخ 716 قمری کتابت شده است.

معاون اداره کل کتاب های خطی و نادر کتابخانه ملی ادامه داد: تاریخ کتابت بیانگر آن است که نسخه حاضر دومین نسخه کهن تاریخ دار است. دیگر ویژگی مهم این نسخه بر اساس ترتیب علی بن احمد بی ابی بکر بی ستون نیست. اما نسخه حاضر از اندک نسخه هایی است که قبل از تهیه و تنظیم بی ستونی کتابت شده است؛ به نظر می رسد تنظیم نخستین جامع ناشناخته کلیات سعدی را دارد.

مدرسی همچنین توضیح داد: ابتدای نسخه کتیبه مذهب کشیده شده که کمی آسیب دیده است و در 46 برگ و 33 سطر نگاشته شده است. صفحات خاتمه و دو طرف انجامه نیز تزیین شده است. همچنین عناوین اشعار به رنگ های مشکی، سرخ و زرد نوشته شده است. لبه اوراق فرسوده و آب خورده است، جلد نسخه متعلق به خودش نیست و الحاقی است، تیماج سرخ ضربی با ترنج و سرترنج و لچکی و کتیبه های زرین که به مرور زمان به تیرگی گراییده است.

او در معرفی نسخه خطی کلیات سعدی به شماره کتابخانه 5-12493 گفت: در سال 784 هجری قمری یعنی حدود 50 سال پس از تالیف اثر اصلی کتابت شده است. بر این اساس می توان گفت شاید این نسخه اقدم نسخ کلیات سعدی است.

مدرسی اضافه کرد: برگ های شروعین با کتیبه های مزدوج مذهب با نقوش اسلیمی و گل و برگ ختایی به زر محرر، لاجورد و شنگرف است؛ حاشیه دور متن نیز در برگ شروع با نقوش اسلیمی و گل و برگ ختایی به زر محرر، لاجورد، سبز و شنگرف است.

او بیان نمود: همچنین شرفه به لاجورد، تسمه اندازی به زر محرر، حاشیه ریسه ای دور متن به زر محرر (نسخه فاقد برگ متناظر موجود است) و عناوین نسخه به زر، شنگرف و سرخی است؛ شروع هر دفتر با کتیبه های متفاوت مذهب با نقوش اسلیمی و گل و برگ ختایی به زر محرر، لاجورد، سبز، مشکی و شنگرف است.

مدرسی سپس توضیح داد: ظهریه برگ های هر بخش با یک ترنج مذهب با نقوش اسلیمی و گل برگ ختایی آراسته شده است. جدول دور متن و میانی به زر محرر است. متن به خط نسخ و اشعار دوستونی کتابت شده و دارای 416 برگ در 19 سطر است. همچنین جلد نسخه مقوایی با روکش تیماج مشکی با ترنج، سرترنج با نقوش اسلیمی و گل و برگ ختایی زرپوش، حاشیه ریسه ای ضربی و آستر تیماج قهوه ای روشن است.

او در خاتمه اعلام کرد: این نسخه خطی به دلیل قدمت، تزئینات و خط از آثار بسیار نفیس محسوب می گردد. طبق آنالیز های صورت گرفته در دوازدهمین اجلاس شورای مشورتی بین المللی برنامه حافظه جهانی به سال 1394، این اثر در فهرست جهانی میراث مستند برنامه حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.