تنگی نفس؛ علل، علائم و راه های درمان - زرین گراف

تنگی نفس چیست؟

هر نوع احساس نامطلوب در نفس کشیدن و احساس فشار در ناحیه قفسه سینه که با تنفس سخت و پر زحمت همراه است را در اصطلاح تنگی نفس می گویند. فرد مبتلا، نمی تواند به طور کامل تنفس کند و هوا را به درون ریه های خود انتقال دهد.

تنگی نفس یک اختلال رایج است و ممکن است دوره ای و خفیف یا طولانی مدت و وخیم باشد. این عارضه در بسیاری از بیماری ها خود را به صورت یکی از علائم بیماری نمایان می نماید و می تواند ناشی از بیماری های قلبی مانند نارسایی قلبی، یا نشانه بیماری های ریوی مانند آسم و سینه پهلو بوده و یا اینکه به علل عصبی مانند اضطراب ایجاد شود.

تنگی نفس همچنی می تواند بر اثر فعالیت های شدیدی که به وسیله فرد انجام شود یا حمل وسایل سنگین ایجاد شود. در صورت انجام این فعالیت ها فرد با صدا و خس خس تنفس می نماید. در این حالت فرد در اصطلاح نفس نفس می زند و تقلا می نماید و برای فرو بردن اکسیژن، به سختی کوشش می نماید. با گذشت زمان و هنگامی که اعصاب فرد آرام می شود، تنفس به حالت معمولی برمی شود. البته باید بدانید که این حالت کاملاً عادی است و جای نگرانی ندارد.

به گزارش medicalnewstoday، از آنجایی که امکان دارد تنگی نفس علل و منشا مختلفی و متفاوتی داشته باشد، تشخیص و درمان آن عمدتاً کاری سخت است. با ما در ادامه ی این مطلب همراه باشید تا با علل تنگی نفس و راه های جلوگیری و درمان آن، بیشتر آشنا شوید.

علت به وجود آمدن تنگی نفس چیست؟

همانطور که اشاره شد، تنگی نفس به خودی خود عارضه چندان مهمی نیست اما خطرات جسمی که در پشت آن پنهان شده است جای نگرانی دارد. می بایست با پی بردن به علت ایجاد این اختلال، از خطرات احتمالی آن جلوگیری کرد.

این عارضه مقطعی و زود گذر است و نکته قابل توجه این است که این عارضه همواره هم با سلامت فرد در ارتباط نیست. ممکن است افراد بعد از انجام فعالیت های شدید و فشرده دچار تنگی نفس شوند؛ اما از طرفی دیگر هم باید اذعان داشت که تنگی نفس عمدتاً با بروز مسائلی در سلامت فرد در ارتباط مستقیم است. از این رو گاهی اوقات می تواند نشانه ای از یک مشکل جدی در سلامتی باشد. بر اساس گفته دکتر استیون والز یکی از مشهورترین محققان در زمینه تنگی نفس، رایج ترین علل این عارضه در افراد، آسم، نارسایی قلبی، بیماری مزمن انسدادی ریه، سینه پهلو یا بیماری ذات الریه و مسائل روانی همراه با اضطراب هستند؛ اما این عارضه می تواند علت های دیگری هم داشته باشد.

علت تنگی نفس حاد

اگر این عارضه به صورت کاملاً ناگهانی ظاهر شود، به آن تنگی نفس حاد می گویند. تنگی نفس حاد می تواند بر اثر عوامل زیر در فرد پدیدار شود.

• بیماری آسم
• اضطراب
• بیماری سینه پهلو یا ذات الریه
• جویدن یا تنفس جسمی که راه تنفس را مسدود کند
• واکنش های آلرژیک و ناشی از حساسیت
• بیماری های کم خونی
• از دست دادن میزان زیادی خون
• در معرض میزان زیادی از مونوکسید کربن قرار گرفتن
• نارسایی های قلبی
• فشار خون پایین
• آمبولی ریه (لخته شدن میزانی از خون در یکی از رگ های ریه را آمبولی ریه می گویند)
• هوا جَنبی (به معنی وجود هوا در حفره جنبی که مانع باز شدن کامل ریه می شود)

علت تنگی نفس مزمن

در صورتی که فردی به مدت بیش از یک ماه به این عارضه مبتلا باشد، به آن تنگی نفس مزمن می گویند. تنگی نفس مزمن بر اثر عوامل زیر در فرد ظاهر شود.

• بیماری آسم
• بیماری مزمن انسدادی ریه
• بیماری و مسائل قلبی
• چاقی و اضافه وزن
• زخمی شدن و خراشیده شدن بافت ریه

تنگی نفس ناشی از مسائل ریوی

بعضی از مسائل ریوی هم منجر به تنگی نفس در فرد می شوند. در زیر به چند مورد ار آن ها اشاره می کنیم.

• خروسک
• آسیب تماشا یا زخمی شدن ریه در دوران کودکی
• سرطان ریه
• بیماری سل
• پلورزی (التهاب بافت های پیرامونی ریه)
• ادم ریه (وجود مقادیر زیادی مایعات در ریه)
• فشار خون بالا در ناحیه ریه ها
• سارکوئیدوز (رشد سلول های التهابی در ریه ها)

تنگی نفس ناشی از مسائل قلبی

تنگی نفس با بسیاری از مسائل قلبی هم در ارتباط است و می تواند بر اثر این مسائل پدیدار شود. مسائلی مانند:

• بیماری های ماهیچه قلب
• مسائلی در ریتم ضربان قلب که باعث عدم نظم در تپش قلب می شوند
• نارسایی های قلب
• پریکاردیت (ملتهب شدن بافت پیرامونی قلب)

علائم تنگی نفس

• ایجاد اشکال در دم و بازدم فرد و سختی در تنفس
• تنفس بسیار سریع و به عبارتی نفس نفس زدن
• اشکال در صحبت کردن و کم آوردن نفس
• نفس تنگی همراه با درد قفسه سینه
• غش و ضعف
• حالت تهوع
• خس خس کردن سینه هنگام تنفس
• کبودی لب ها و سرانگشتان بر اثر کمبود اکسیژن دریافتی به وسیله بافت های بدن
• تنگی نفس حتی در حالت استراحت
• کاهش سطح هوشیاری، بروز اضطراب یا گیجی
• ناراحتی قفسه سینه و یا تپش غیر عادی قلب
• کاهش وزن و لاغری
• عرق کردن شبانه

درمان تنگی نفس

درمان خانگی تنگی نفس

1- شیرین بیان

یکی از مؤثرترین درمان های خانگی، استفاده از ریشه شیرین بیان است. این گیاه شگفت انگیز شامل خواص آنتی باکتریایی، آنتی ویروسی، ضد التهابی و خواص تسکین کنندگی است که برای درمان تنگی نفس از ریشه آن استفاده می شود.

2- گیاه اکیناسه

گیاه اکیناسه سبب می شود برونشیت کاهش یابد. برای استفاده چند قطره از گیاه اکیناسه را داخل چای بریزید و هر روز یا به صورت هفتگی بنوشید که به مرور زمان ریه های شما تمیز می شوند.

3- زنجبیل

زنجیل گیاه سرشار از خواص گوناگون است. گیاه زنجبیل خلط آور است و از این طریق می تواند گرفتگی سینه و نایژه ها را که باعث تنگی نفس شده اند را رفع کند. ترکیبات و مواد موجود در گیاه زنجبیل باعث می شود، ترشحات مخاطی بینی کاهش یابد و از این رو فرایند تنفس فرد با سهولت صورت گیرد. علاوه بر این زنجبیل هرگونه عفونت دستگاه تنفسی و گلو را از بین می برد.

4- گیاه آویشن

گیاه مشهور آویشن دارای خاصیت آنتی بیوتیکی، آنتی ویروسی و ضد قارچی است. به منظور مصرف درمانی این گیاه می توانید آویشن را به غذای خود بیفزایید و بدین وسیله ریه های خود را کاملاً پاکسازی کنید. می توانید از روغن آویشن هم بهره ببرید که تأثیر بیشتری نسبت به خود آویشن دارد.

5- گیاه پونه کوهی

پونه کوهی هم مانند آویشن در درمان بیماری های تنفسی به ویژه تنگی نفس بسیار تأثیر گذار است. پونه کوهی به سرعت باکتری های موجود در دستگاه تنفسی را از بین می برد. می توانید این گیاه را به اسم سبزی به همراه غذا میل کنید.

6- تمرینات تنفسی یوگا و مدیتیشن

درمان های آرامش بخشی مانند تمرینات یوگا و مدیتیشن برای درمان مسائل تنفسی در فرد بسیار مؤثر هستند. این گونه تمرینات آرامش بخش سبب افزایش جریان خون و اکسیژن در بدن می شوند و ضربان قلب شما را کاهش می دهند. علاوه بر تأثیرات نام برده شده، این تمرینات باعث کاهش استرس و اضطراب فرد می شود و همین موضوع تنگی نفس فرد را بهبود خواهد داد. برای گرفتن نتیجه بهتر، تمرینات یوگا و مدیتیشن را در فضای باز انجام دهید تا هوای تمیز و پاکی را تنفس کنید.

7- بخور دادن

اگر تنگی نفس شما به علت سرماخوردگی، گرفتگی بینی، یا حتی انسداد مزمن ریوی است، بخور دادن در درمان این عارضه بسیار مؤثر خواهد بود. استنشاق بخار باعث رقیق شدن مخاط واقع در مجاری تنفسی می شود و می توانید با فین کردن یا عطسه به راحتی آن ها را از مجاری تنفسی خارج ساخته و تنفسی بهتر داشته باشید.

درمان تنگی نفس با تغییر رژیم غذایی

تغذیه فرد نقش پررنگی در سلامتی فرد دارد. تغییبر نوع خوراک و تغذیه می تواند باعث کاهش شدت یا بهبود تنگی نفس در فرد بیمار شود. تعدادی زیادی از مواد غذایی، تحریک کننده و افزایش دهنده این بیماری هستند که باید از خوردن این مواد غذایی خودداری کنید تا سلامتی خود را بازیابید. از خوردن و مصرف غذاهایی مانند مواد غذایی نفاخ و با حجم زیاد و بعلاوه ادویه جات، آب بسیار سرد و آب داغ، به طور جدی پرهیز کنید.

استفاده از اکسیژن های مکمل

در صورتی که آزمایش ها نشان دهند که سطح اکسیژن خون فرد پایین است، می توان از اکسیژن های مکمل موجود در داروخانه ها استفاده کرد. به خاطر داشته باشید، علتی وجود ندارد که افراد مبتلا به تنگی نفس لزوماً از سطح اکسیژن پایینی در خون خود برخوردار باشند. بر اساس پژوهش های یکی از مراکز تحقیقاتی، در صورتی که جریان هوای خنک در اطراف صورت بسیاری از اشخاص مبتلا به تنگی نفس عبور کند، علائم این عارضه در این افراد بهبود خواهد یافت.

درمان منشا و علت تنگی نفس با استفاده از دارو

همنطور که گفتیم این عارضه علل مختلفی دارد. نوع درمان وابسته به عامل ایجاد کننده آن است. برای مثال اگر فردی تنگی نفس ناشی از نارسایی قلبی داشته باشد، داروهایی نظیر داروهای ادرار آور دیورتیک، مهارکننده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین، دیگوکسین و بتابلوکرها برای او تجویز می شود و اگر تنگی نفس فرد ناشی از آسم یا دیگر بیماری های ریوی مزمن باشد، داروهایی که اسپاسم یا التهاب مجاری تنفسی را کاهش می دهد، برای درمان فرد تجویز می شود. برای تنگی نفس های ناشی از انواع عفونت هم از آنتی بیوتیک و دیگر داروها استفاده می شود.

تمرین های تنفسی

تمرین تنفس دیافراگمی

این نوع از تنفس را بارها تمرین کنید. تنفس دیافراگمی یا تنفس شکمی، نوعی از تنفس است که در آن می بایست قفسه سینه خود را ثابت و بدون حرکت نگه دارید. اکسیژن را به داخل شش های خود ببرید و آن را به یاری عضلات شکمتان، با فشار خارج کنید. با انجام این تمرین، دیافراگم شما تقویت می شود و این عامل باعث کاهش تنگی نفس در شما می شود.

تمرین های تنفسی برای کاهش تنگی نفس

تمرینات تنفسی زیر هم تا حد زیادی تنگی نفس را کاهش می دهند.

1. در حالی که دستان خود را به دو طرف و به سمت بالا می برید، نفس عمیق بکشید.
2. بعد از انجام تمرین بالا، در حالی که دستانتان را دوباره به پایین می آورید، نفستان را خارج کنید.
3. با قرار دادن دستان خود روی قفسه سینه، نفس خود را به جای اینکه به شکم راهنمایی کنید به طرف سینه بکشید.
4. هنگام نفس عمیق دنده ها را به طرف دستان خود فشار دهید. تنفس عمیق را تمرین کنید بطوری که هرگاه تنفس شکمی برایتان سخت شد، بتوانید به راحتی تنفس از سینه را انجام دهید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

در بعضی از مواقع، تنگی نفس نشانه بروز یک بیماری خطرناک و مرگ بار است. اگر شخصی بیش از یکی از علائم و نشانه های زیر در او بروز کند، باید در اسرع وقت تحت درمان های اورژانسی قرار بگیرد. دقت داشته باشید با اینکه در تمامی موارد بروز تنگی نفس نیازی به درمان های اورژانسی نیست اما این عارضه می تواند نمایانگر مسائلی خطرناک در سلامت فرد باشد.

• بروز ناگهانی تنگی نفس
• عدم توانایی پرداختن به کار و فعالیت به علت تنگی نفس
• درد در ناحیه قفسه سینه
• حالت تهوع

پیشگیری از ابتلا به تنگی نفس

• پیاده روی سریع روزانه را هرگز ترک نکنید. این کار به استقامت و پایداری بدن را افزایش داده و تنگی نفس را کاهش می دهد.
• در هنگام پیاده روی روزانه خود، حتماً به وسیله بینی نفس بکشید.
• از کشیدن قلیان و سیگار خودداری کنید؛ زیرا سیگار خطر ابتلا به بیماری قلبی، ریوی و سرطان را افزایش می دهد.
• از آلاینده های محیطی دوری نمایید.
• تا جایی که ممکن است از تنفس مواد آلرژی زا و سموم محیطی پرهیز کنید.
• در صورت چاق بودن، وزن اضافی خود را کاهش دهید.
• از کار و انجام فعالیت در ارتفاعات بالاتر از 1500 متری خودداری کنید.

بیشتر بدانید: آریتمی قلبی چیست و چگونه درمان می شود؟